ENDÜSTRİYEL TASARIM KORUMASI NEDİR?

Bilgisayar programları ve yarı iletkenlerin topografyaları hariç olmak üzere, endüstriyel yolla veya elle üretilen herhangi bir nesnenin yanı sıra bileşik bir sistem veya bunu oluşturan parçalar, setler, takımlar, ambalajlar gibi nesneleri, birden çok nesnenin veya sunuşun bir arada algılanabilen bileşimlerini, grafik sembolleri ve tipografik karakterleri içine alan ürün yelpazesinde bulunan ürünlerin kendilerinin veya bir parçasının yenilik ve ayırt edici niteliğe sahip olmak şartı ile dış görünümlerinin koruma altına alınmasıdır.

Bir başka deyişle, ürünün süsü veya estetik görünüşüdür. Estetik görünüş; Ürünün biçimi, rengi, süsü veya bunların kombinasyonları sonucu ortaya çıkan ve göze hitap eden görünüşüdür.

Tasarım konusu ürün endüstriyel yolla birden fazla sayıda üretilebilmelidir. Eğer ürün endüstriyel yolla birden fazla sayıda üretilemiyorsa veya üretilmek istenmiyorsa, bu durumda ortaya çıkan ürün sanat eseri kapsamına girer ve telif hakkı kapsamında korunur.

Örneğin, tek olarak üretilmiş resim veya heykel.

HANGİ TASARIMLARIN KORUNMASI İÇİN   BAŞVURUDA BULUNULMALIDIR?

Yeni ve ayırt edici niteliğe sahip tasarımların korunması için Türk Patent Enstitüsüne başvuruda bulunulmalıdır. Bileşik bir ürünün bir parçası ile ilgili tasarımın kendi yeni ise ve ayırt edici niteliğe sahipse ayrıca korumadan yararlanır.

KORUMA KAPSAMI DIŞINDA TUTULAN TASARIMLAR NELERDİR?

§  Yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olmayan tasarımlar,

§  Kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı tasarımlar,

§  Teknik fonksiyonunun gerçekleştirilmesinde, tasarımcıya, tasarıma ilişkin özellik ve unsurlarda hiçbir seçenek özgürlüğü bırakmayan tasarımlar,

§  Tasarlanan veya tasarımın uygulandığı ürünü başka bir ürüne mekanik olarak monte edebilmek yahut bağlayabilmek için ancak zorunlu biçim ve boyutlarda üretilebilen tasarımlar,

koruma kapsamı dışındadır.

TASARIMDA YENİLİK NEDİR?

Bir endüstriyel tasarımın aynısı, başvuru ve rüçhan tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o tasarım yeni kabul edilir. Tasarım, başvuru tarihinden önceki oniki ay içerisinde tasarımcı veya halefi veya bu kişilerin izni ile üçüncü bir kişi tarafından kamuya sunulur veya tasarımcı veya halefleri olan kişilerin suistimali sonucu kamuya sunulursa, endüstriyel tasarımın yeniliği etkilenmez.
ÜLKEMİZDEKİ TASARIM TESCİL SİSTEMİ NASILDIR?

Türk Patent Enstitüsü’ne yapılan tasarım tescil başvuruları, sadece başvuru şartları ve 554 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 3. Maddesi kapsamına göre incelenerek tescil edilmektedir. Bunun anlamı ise, sadece başvuru için gerekli evrakların (dilekçe, vekaletname, ücret vb.) var olup olmadığı hususunda incelemenin yapılmasıdır.

Yukarıda bahsedilen inceleme sonucunda, herhangi bir eksikliği bulunmayan başvurular tasarım siciline kayıt edilir ve Resmi Endüstriyel Tasarımlar Bülteni’nde yayınlanarak ilan edilir. Yayın tarihinden itibaren 6 ay süre ile, ilanı yapılmış tasarımla ilgili gerçek veya tüzel kişiler, ilgili meslek kuruluşları gerekçelerini açıkça belirtmek ve ilgili yönetmelikte öngörülen şartları yerine getirmek koşuluyla tasarım belgesinin verilmesine karşı Enstitü nezdinde itirazda bulunabilirler.

Yapılan itiraz ve gerekçesi, kendi görüşlerini açıklayabilmesi için tasarım hakkı talep edene gönderilir.

İtiraza konu tasarım için tescilin devamı veya iptali konusunda verilecek karar Yeniden İnceleme Değerlendirme Kurulu’nda alınır. Yeniden İnceleme Değerlendirme Kurulu’nda, itiraz ekinde sunulan itiraz dilekçesi ve belgeler doğrultusunda karar verilmektedir. İtiraza konu tasarımın yıllardır piyasada var olduğunun bilinmesine rağmen eğer bu durum itiraz ekinde herhangi bir belge ile ispatlanamaz ise, tescilin devamı yönünde Yeniden İnceleme değerlendirme Kurulu’nda karar alınmaktadır. İtiraz eden, itirazını yazılı belgelerle ispatlamak zorundadır. Enstitü, tescile konu olan tasarımın yenilik özelliğine sahip olup olmadığı hususunda herhangi bir araştırma yapmamaktadır.

Tescile 6 aylık yasal itiraz süresi içerisinde herhangi bir itiraz olmaz ise, tasarım tescil belgesi başvuru sahibine gönderilmektedir.

6 aylık yasal itiraz süresinin kaçırılması durumunda, tasarım tescil belgesinin hükümsüzlüğü için adli mahkemelerde dava açılabilir.

AYIRT EDİCİ NİTELİK NEDİR?

Endüstriyel tasarımın, bilgilenmiş kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenim ile bilinen herhangi bir endüstriyel tasarımın bu kullanıcıda yarattığı izlenim arasında belirgin bir farklılık olması, ayırt edici niteliğe sahip olma anlamındadır.

TASARIM HAKKI TALEP EDEN İLE TASARIMCI ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Gerçek veya tüzel kişiler tasarım hakkı talebinde bulunabilirler. Tasarım hakkı sahibi, tescile konu tasarımı veya tasarımın uygulandığı ürünü üreten, piyasaya sunan, satan, sözleşme yapmak için icapta bulunan, ticari amaçlı kullanandır.

Tasarımcı ise, tasarımı gerçekleştiren kimsedir. Ekip çalışması sonucunda ortaya çıkan tasarımlarda tasarımcıların isimlerinin tek tek belirtilmesi gerekmektedir. Tasarım hakkı talep eden ile tasarımcının farklı olması durumunda, aradaki ilişki başvuru esnasında beyan edilmelidir.

ENDÜSTRİYEL TASARIM TESCİLİNİN SAHİBİNE SAĞLADIĞI HAKLAR NELERDİR?

Tasarımcının birden çok olması halinde, taraflar arasında aksine bir anlaşma yoksa tasarımcılar müşterek mülkiyet hükümleri çerçevesinde hak sahibidirler. Her hak sahibi diğerinden bağımsız olarak aşağıdaki işlemleri kendi adına yapabilir:

Kendisine düşen pay üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabilir. Payın üçüncü kişiye devredilmesi halinde diğer pay sahiplerinin önalım hakkı vardır. Payın devri yazılı şekilde yapılır ve sicile kaydedilir. Enstitü ön alım hakkının kullanılabilmesi için durumu iki ay içinde diğer paydaşlara bildirir. Ön alım hakkı bildirimin tebellüğünden itibaren bir ay içinde kullanılır.

Diğer hak sahiplerine bir bildirimde bulunduktan sonra tasarımı kullanabilir.

Tasarımın korunması için gerekli önlemleri alabilir. Tasarımın kullanılması amacı ile üçüncü kişilere lisans verilmesi, hak sahiplerinin tamamının karar vermesi ile mümkündür. Ancak, mahkeme mevcut şartları göz önünde tutarak, hakkaniyet düşüncesiyle bu yetkiyi hak sahiplerinden sadece birine de verebilir.

Birlikte yapılan tasarım başvurusu veya tasarımdan doğan hakların herhangi bir şekilde tecavüze uğraması halinde, üçüncü kişilere karşı hukuk veya ceza davası açabilir. Diğer hak sahiplerinin davaya katılabilmeleri için, durum davayı açan tarafından davanın açıldığı tarihten itibaren bir ay içinde kendilerine bildirilir.

TASARIM HAKKI KAPSAMI NEDİR?

Üçüncü kişiler tasarım hakkı sahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki tasarımı veya tasarımın uygulandığı ürünü üretemez, piyasaya sunamaz, satamaz, sözleşme yapmak için icapta bulunamaz, ithal edemez, ticari amaçlı kullanamaz veya bu amaçlarla elde bulunduramaz.

ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR KAÇ YIL SÜRE İLE KORUMA ALTINA ALINIR?

Tescilli Tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 5 yıldır.

Anılan süre beşer yıllık dönemler halinde yenilenmek üzere, toplam 25 yıla kadar uzatılabilir.

BİLGİLENMİŞ KULLANICI KİMDİR?

Tasarımın özelliğine bağlı olarak, nihai bir tüketici veya konu ile ilgili uzman bir kişi bilgilenmiş kullanıcı olabilir.

Örnek: Bir makinanın içindeki bir parça veya tamir esnasında değiştirilen bir mekanik parça konusunda, tüketici yerine o parçayı değiştiren kişi bilgilenmiş kullanıcıdır.


ÇOKLU BAŞVURU NEDİR, KOŞULLARI NELERDİR?

Süslemeler hariç olmak üzere, birden çok tasarımın tescil işlemlerinin tek bir başvuru ile yapılmasıdır. Tescile konu tasarımların çoklu başvuruya konu olabilmesi için ürünlerin;

Aynı alt-sınıfa ait olması veya
Aynı set/takıma ait olması veya
Bileşik bir ürünün parçaları olması veya
Birden çok nesnenin ya da sunuşun bir arada algılanabilen bir bileşimi oluşturması,
gerekir.

ÜZERİNDE SINAİ MÜLKİYET HAKLARI BULUNAN BİR ÜRÜNÜN DIŞ GÖRÜNÜMÜNDE KÜÇÜK DEĞİŞİKLİKLER YAPILIRSA ENDÜSTRİYEL TASARIM TESCİLİ OLABİLİR Mİ?

Hayır. Bir tasarımın tescil edilebilmesi için yenilik kriterini taşıması ve ayırt edici nitelikte olması gerekir. Bir tasarımın aynısı, başvuru veya rüçhan tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o tasarım yeni kabul edilir. Ancak, sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorsa yenilik ve ayırt edicilik kriterleri açısından değerlendirilerek tescil talebi geri çevrilebilir.

ENDÜSTRİYEL TASARIM TESCİL BAŞVURUNUZUN İŞLEME ALINABİLMESİ VE BAŞVURU TARİHİNİZİN KESİNLEŞEBİLMESİ  İÇİN HANGİ BELGELER GEREKLİDİR?

Eksiksiz olarak doldurulmuş başvuru dilekçesi,

Başvuru ücreti dekont aslı,

10 adet görsel anlatım.

* Ayrıntılı bilgi için Endüstriyel Tasarım Başvurularının Hazırlanması İçin Gerekli Bilgi ve Belgeler Kılavuzu’nun alınması gerekmektedir.

ENDÜSTRİYEL TASARIM BAŞVURUSU İÇİN NEREYE MÜRACAAAT EDİLİR?

Endüstriyel Tasarım Tescil başvurusunda bulunmak isteyen kişi, “Türk Patent Enstitüsü, Necatibey Caddesi No:49 06430 Kızılay-ANKARA” adresine başvurur.

TÜRKİYE’DE TESCİL EDİLEN ENDÜSTRİYEL TASARIM’IN TÜM DÜNYA’DA GEÇERLİ OLACAĞI DÜŞÜNCESİ KAMUOYUNDA YAYGINDIR. BU DOĞRU MUDUR?

Hayır. Bir ülkede tescil edilen Endüstriyel Tasarımın tüm dünyada geçerli olacağı düşüncesi yanlıştır. Türkiye'de başvurusu yapılan ve tescil edilen bir tasarım sadece Türkiye sınırları içinde koruma hakkından yararlanır. Bu nedenle, ayrıca, koruma istenilen her ülkede, o ülkenin mevzuatına göre başvuruda bulunulması gerekmektedir.

YAYIN ERTELEMESİ NEDİR?

Özellikle modası çabuk geçen sektörlere ait ve henüz kamuya sunulmamış tasarımların, referans tarihinden başlamak üzere görsel anlatımlarının ve diğer başvuru belgelerinin en fazla 30 aylık bir süre için kamu incelemesine kapalı tutulmasıdır.

YABANCI ÜLKELERDE TASARIM  BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?

Sınai Mülkiyetin Himayesine Dair Paris Sözleşmesi'ne üye ülkelerden herhangi birinde tasarım tescili yaptırmak isteyenler, ilgili ülke mevzuatına göre o ülkede ikamet eden bir vekil kanalıyla başvuruda bulunarak tasarım tescili elde edebilir. Yurt dışındaki vekil adresleri Türk Patent Enstitüsü'nden temin edilebilir.

ENDÜSTRİYEL TASARIM BAŞVURU İLE TESCİL BELGELERİ ÜZERİNDEKİ TASARRUFLAR VE DEĞİŞİKLİKLER NELERDİR, BUNLARIN ENSTİTÜ’YE BİLDİRİLMESİ ZORUNLU MUDUR?

Evet. Endüstriyel tasarım belgesi hakkı devredilebilir, lisans sözleşmesi yoluyla kiralanabilir, veraset yolu ile varislere intikal edebilir, yada rehin edilebilir. Endüstriyel tasarım belgesi üzerinde yapılan devir, lisans, veraset ve intikal, rehin gibi tasarruflarla, adres ve unvan değişikliklerinin üçüncü kişilere karşı hüküm ifade edebilmesi için, Endüstriyel tasarım siciline kayıt edilmesi gereklidir. Bunun için de, bu değişiklikler Türk Patent Enstitüsü’ne bildirilmelidir.

ENDÜSTRİYEL TASARIMLARA KARŞI YAPILAN TECAVÜZ VE İHLAL HALLERİNDE MAHKEMECE VERİLECEK HAPİS VE PARA CEZALARI NELERDİR?

Yanlış ve yanıltıcı bildirim;

Üç yüz milyon liradan altı yüz milyon liraya kadar para cezası ve bir yıldan iki yıla kadar hapis cezası,

Tanınan hakkı genişletme;

Altı yüz milyon liradan bir milyar liraya kadar para cezası ve iki yıldan üç yıla kadar hapis cezası,

Tecavüz hallerinde;

Altı yüz milyon liradan bir milyar liraya kadar para cezası ve iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası, iş yerlerinin bir yıldan az olmamak üzere ticaretten menni.

(*)28.07.1999 tarih ve 4421 sayılı “Türk Ceza Kanunu ile Cezaların İnfazı Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile (Madde 4 b/9) 01.01.1994 ila 31.12.1998 tarihleri arasında yürürlüğe girmiş bulunan kanunlardaki para cezaları sekiz kat arttırılmıştır.